Ovo otkriće, koje je predvodio sada već penzionisani rukovodilac konzervacije u Nacionalnom arheološkom muzeju Španije, Salvador Rovira-Llorens, objavljeno je prošle godine u naučnom radu. Ono sugeriše da su metalurške tehnologije i tehnike u Iberiji pre više od 3.000 godina bile mnogo naprednije nego što se ranije mislilo.

Blago iz Villene – neprocenjivo otkriće

Blago iz Villene, zbirka od 66 uglavnom zlatnih predmeta, otkriveno je pre više od 60 godina, 1963. godine, na području današnjeg Alikantea u Španiji. Danas se smatra jednim od najvažnijih primera zlatarskog umeća bronzanog doba, ne samo na Iberijskom poluostrvu već i u celoj Evropi.

Međutim, precizno datiranje ove kolekcije bilo je izazov zbog dva specifična predmeta: male šuplje polulopte, za koju se smatra da je deo skeptra ili drške mača, i narukvice u obliku torka. Obe su imale „gvozdeni” izgled, što je navelo arheologe da se zapitaju od čega su tačno napravljene.

U Iberiji je gvozdeno doba – kada je obrađeno gvožđe počelo da zamenjuje bronzu – počelo tek oko 850. godine pre nove ere. Problem je što su zlatni predmeti iz blaga iz Villene datirani između 1500. i 1200. godine pre nove ere. To je izazvalo dilemu: kako ovi gvozdeni artefakti mogu pripadati istoj kolekciji?

Tajne meteorskog gvožđa

Gvožđe ne potiče samo iz zemljine kore – širom sveta postoje primeri predoženih artefakata iz pre-gvozdenog doba koji su napravljeni od meteorskog gvožđa. Najpoznatiji primer je Tutankamonov meteorski bodež, ali pronađeni su i drugi bronzanodobni predmeti napravljeni od istog materijala, koji su smatrani izuzetno vrednim.

Postoji način da se razlikuje meteorsko gvožđe od onog dobijenog iz zemaljske rude – gvožđe iz meteorita ima znatno veći sadržaj nikla. Zbog toga su istraživači, uz dozvolu Arheološkog muzeja Villene, pažljivo testirali dva sporna predmeta kako bi utvrdili koliko nikla sadrže.

Nakon što su uzeli uzorke i analizirali ih pomoću masene spektrometrije, otkrili su da, uprkos visokom stepenu korozije, koja može izmeniti sastav artefakta, rezultati snažno ukazuju na to da su i polulopta i narukvica napravljene od meteorskog gvožđa.

Prvi primeri meteorskog gvožđa u Iberiji

Ovo otkriće rešava misteriju uklapanja ovih predmeta u kolekciju – oni su zaista nastali u istom periodu, između 1400. i 1200. godine pre nove ere.

„Prema dostupnim podacima, polulopta i narukvica iz blaga iz Villene predstavljaju prve artefakte od meteorskog gvožđa pronađene na Iberijskom poluostrvu“, navode istraživači u svojoj studiji, „što se uklapa u kasnobronzanu hronologiju, pre nego što je počela široka proizvodnja gvožđa iz zemaljskih ruda.“

Ipak, s obzirom na to da su predmeti u lošem stanju zbog korozije, rezultati nisu u potpunosti konačni. Naučnici predlažu da se primene novije, neinvazivne tehnike ispitivanja kako bi se dobili još precizniji podaci i dodatno potvrdilo ovo značajno otkriće.

Studija je objavljena u časopisu Trabajos de Prehistoria.